Απελευθέρωση Πτολεμαΐδας
Πριν ένα χρόνο η πόλη είχε τη χαρα μεσα σε μια περίοδο
γενικότερα δύσκολη,να γιορτάσει τα 100 χρόνια από την
απελευθέρωσή της. Τότε συνειδητοποιήσαμε όλοι εμείς, όχι μόνο το
πόσο μικρό είναι το διαστημα που μας χωρίζει από τα γεγονότα του
1912 ,αλλά και ότι το 1821 με τα φοβερά γεγονότα και τους ήρωες
άνοιξε το δρόμο για λευτεριά που όμως στη Μακεδονία ήρθε περίπου
έναν αιώνα μετά,σαν αντίλαλος εκείνων των διακηρύξεων του Ρήγα και
του Κοραή. Αν όλη η Ελλάδα έζησε 4 αιώνες κάτω από τον Τουρκικό
ζυγό,η Μακεδονία έζησε 5 αιώνες περιμένοντας τη στιγμή που θα
αποφασιστεί η ενσωμάτωση της με το υπόλοιπο ελεύθερο ελληνικό
Στο μακεδονικό αγώνα τα πράγματα είναι διαφορετικά από
το ‘21.Δεν πολεμάνε ξυπόλητοι εναντίον ενόπλων ,αλλά τακτικός
στρατός απ’ ολη την Ελλάδα .Η απελευθέρωση της Μακεδονίας
είναι υπόθεση όλων των Ελλήνων και συγκλονίζει η συμμετοχή
μάχιμων από τη Στερεά ,την Πελοπόννησο, την Κρήτη και την
Κύπρο.Γιατροί ποιητές ,γόνοι αριστοκρατικών οικογενειών, πολεμούν
με αυτοθυσία.Γίνονται ήρωες.
Στην πόλη μας εδώ και δεκαετίες γίνονται εορτασμοί και
παρελάσεις την 15η
μάχη δεν έγινε .Η πόλη παραδόθηκε αμαχητί. Το 1988 το άνοιγμα της
πινακοθήκης Αβέρωφ μας έφερε αντιμέτωπους με έναν πίνακα που
φέρει τον τίτλο «η μεγάλη μάχη των Καϊλαρίων».Ας μιλήσουμε ,λοιπόν
κάθε Οκτώβρη αν και πλανιόταν η άποψη ότι
Στις 4 Οκτωβρίου η Τουρκία κηρύσσει τον πόλεμο στη Βουλγαρία
και τη Σερβία. Την επομένη,5 Οκτωβρίου η Ελλάδα κηρυσσει τον
πόλεμο στην Τουρκία.Θεωρεί τον εαυτό της έτοιμο να συμπεριλάβει
στους κόλπους της τους υπόδουλους της Μακεδονίας.
Η προέλαση του Ελληνικού στρατού παρομοιάζεται με «ορμητικό
ρεύμα» που σαρώνει στο πέρασμά του την «τουρκική λέρα» όπως
λέει χαρακτηριστικά ο κύπριος γιατρός Ιωάννης Πηγασίου.Η μάχη του
Σαρανταπόρου ανόρθωσε το ηθικό και οδήγησε τον μεγάλο όγκο του
στρατού προς τη Θεσσαλονίκη με σκοπό την απελευθέρωσή της. Ο
υπόλοιπος στρατός έφτασε στην Κοζάνη.
Μετά την απελευθέρωσή της τα πράγματα άρχισαν να
δυσκολεύουν. Ο ελληνικός στρατός ήταν καταβεβλημένος από τις
συνεχείς μάχες κι ένα μεγάλο μέρος του τουρκικού στρατού τον
περιμένει στο δρόμο προς τα Καϊλάρια για να αναχαιτήσει τη νικηφόρα
πορεία του. Και προς στιγμήν το πετυχαίνει . Η μάχη που έγινε στην
περιοχή Μαυροπηγής –Κομάνου ήταν πολύνεκρη. Ο Ελληνικός στρατός
συνεχίζει στοχεύοντας στην απελευθέρωση των Καϊλαρίων.Τα νέα
έχουν φτάσει και οι Τουρκοι με παρότρυνση των 140 χριστιανών
ομήρων που κρατούν στο διοικητήριο, έμφανίζονται ανεμίζοντας μια
λευκή σημαία. Ο Συνταγματάρχης Ματθαιόπουλος της 5ης
δεν πείθεται στις δηλώσεις υποταγής των κονιάρων και κρατάει
ομήρους την αντιπροσωπεία η οποία προερχόταν από τα Κάτω
Σ’ αυτό το σημείο ας μιλήσουμε για ήρωες.Γνωρίζουμε
όλοι το περιστατικό της απονεννοημένης και ταυτόχρονα ηρωικής
πράξης του Γλέζου και του Σάντα να κατεβάσουν τη γερμανική
σημαία από την ακρόπολη και να υψώσουν την ελληνική .Πόσοι
από έμας ή τα παιδιά μας γνωρίζουμε μια ανάλογη πράξη γεμάτη
αυθορμητισμό ,φιλοπατρία και αυτοθυσία , που οδήγησε το νεαρό
τότε εύζωνα Στέργιο Γκούντα ,βλατσιώτη στην καταγωγή που ζούσε στη
Λάρισα, να μπεί κρυφά στο τουρκικο διοικητήριο στις 15 του Οκτώβρη
του 1912 και να κάνει- πολλές δεκαετίες πριν από το Γλέζο- την ίδια
επικίνδυνη πράξη :να υψώσει την ελληνική σημαία . Αυτή ήταν η στιγμή
που μπορούμε να πούμε ότι η πόλη κέρδισε την λευτεριά της. Όλα τα
υπόλοιπα ήταν θέμα του στρατού , των όπλων και των χρόνων που θα
Οπλα και κανονια μίλησαν και ανάγκασαν τους μπέηδες των
Ανω Καϊλαρίων να παραδοθούν και να παραδόσουν τα όπλα..Ενας
κανονιοβολισμός ήταν αρκετός ώστε να κάνει τους θρασύδειλους
κονιάρους να μετανοήσουν. Μετά από μια μάχη που ακολούθησε στην
έξοδο των Καϊλαρίων και απεικονίζεται τόσο παραστατικά και με
μια δόση υπερβολής ,στον πίνακα της μάχης των Καϊλαρίων ,η πόλη
περιήλθε στους πραγματικούς κατοίκους της,τους Ελληνες.
Ακολούθησαν καταδιώξεις,συλλήψεις,θανατικές καταδίκες και
αποδόσεις χάριτος από την ελληνική πλευρά.Και όπως συμβαίνει με
τους μεγάλους αγώνες των Ελλήνων ,η χάρα της νίκης εκφράζεται με
τραγούδι και χορό,στην προκειμένη περίπτωση ,μεσα στ’ αλώνια των
Πέρασε όμως αρκετός καιρός μέχρι να πούμε ότι τα Καϊλάρια
ήταν πια ελληνικά.Μην ξεχνάμε ότι ο Μακεδονικός αγώνας είχε μόλις
αρχίσει και το μέτωπο των εχθρών διευρυνόταν.Ενας τέτοιος αγώνας
έκρυβε οράματα αλλά και θυσίες.
Σ’ αυτό το σημείο ας μιλήσουμε για Ελληνες.Είναι στιγμές που
η Ελλάδα φωτίζεται από μια αστραπή ατομικής η ομαδικής ιδιοφυίας
λέει ο Γ.Θεοτοκάς.Αλλοτε είναι ο Θεοτοκόπουλος,άλλοτε το ΄21
άλλοτε ο Σολωμος ,άλλοτε ο Βενιζέλος και η πολιτική και στρατιωτική
περιπετεια της εποχής 1912-1920.Αυτές οι αστραπές έιναι που
δημιούργησαν τις παραδόσεις και τους θρύλους της φυλής κι έκαναν
τους Ελληνες να πιστεύουν ότι ένας εσωτερικός δαίμονας,πάντα
ζωντανός απροσδιόριστος ,φωλιάζει στο έθνος τους. Είναι το «ελληνικό
δαιμόνιο» η αλλιώς ο «θεός της Ελλάδας» θεότητα εθνική και γήινη
Το ελληνικό δαιμόνιο ξεσηκώνει τους Ελληνες την ύστατη
στιγμή, γεννά ήρωες και τρελούς κατά τα λεγόμενα του Κολοκοτρώνη ,
δημιουργεί μπουρλοτιέρηδες και καταλήγει μετά απο έναν
απελπισμένο χορό στο Ζάλογγο.
Σαν πρόκειται για την εθνική λευτεριά ,το «δαιμόνιο»
σοβαρεύεται και γίνεται κακό.Όταν οι Ελληνες νιώθουν έναν κίνδυνο
να ζυγώνει ,κάνουν έκκληση στο «θεό της Ελλάδας» ,αξιώνουν να
καταφέρει κάτι,να ξυπνήσει την ενεργητικότητα ,την τόλμη του
έθνους,να φανερώσει τον ηρωισμό του και συνάμα να βρει τρόπο να τα
ξεκεφαλώσει-συνεχίζει ο Θεοτοκάς.Κοντολογίς το «ελληνικό δαιμόνιο»
δε φαίνεται να άλλαξε και πολύ από τον καιρό του Οδυσσέα.
Σήμερα ,λοιπόν,εναν αιώνα μετά τη 15η
μιλάμε για την απελευθέρωση με σκεπτικισμό.Γιατί τα δεσμά που
φαίνονται μπορείς να τα κόψεις .Αλλά τα’ άλλα ,που σκλαβώνουν νου
και ψυχή ,εκείνα πρεπει να φοβάσαι.Γι’ αυτό θέλω να σας θυμίσω τα
λόγια του Καζαντζάκη ,κι ίσως ποιος ξέρει ,να ξυπνήσουν σε κάποιους
το εθνικό δαιμόνιο: «η Λευτεριά δεν είναι πέσε πίτα να σε φάω .Είναι
κάστρο και το παίρνεις με το σπαθί σου.Όποιος δέχεται τη λευτεριά
από ξένα χέρια είναι δούλος.»
του Οκτώβρη του ’12
Βίκυ Χατζηκυριάκου
φιλόλογος
